 |
| © Brybs / stock.xchng |
Problemy z widzeniem mogą być zarówno wynikiem udaru, jak i jego pierwszym objawem. Czasowa utrata wzroku, podwójne widzenie u osoby dotychczas zdrowej może być zwiastunem nadchodzącego udaru. Należy natychmiast zawiadomić lekarza.
Większość procesów odpowiedzialnych za widzenie ma miejsce w płatach potylicznych, które znajdują się z tyłu głowy. Informacja wzrokowa z prawego pola widzenia (prawej połowy obu oczu) dociera do lewej półkuli mózgu, a obraz z lewego pola widzenia dociera do prawej półkuli mózgu. Udary zwykle są lewo- lub prawostronne, więc uszkodzeniu ulega jedna połowa pola widzenia. Natomiast symetryczne uszkodzenie obu płatów potylicznych może skutkować utratą wzroku.
Chory może nie zdawać sobie sprawy z tego, że źle widzi. Może mieć tylko ogólne poczucie, że coś jest nie tak, że świat jest nieprzewidywalny, bez świadomości, że wynika to z problemów z widzeniem.
Jakie zachowania sugerują zaburzenie funkcji wzrokowych?
- Przewracanie się, wpadanie na przedmioty, potykanie się
- Trudności z czytaniem – pomijanie części strony, połykanie słów w zdaniu
- Brak równowagi, lęk przed poruszaniem się
Jakie są najczęstsze zaburzenia widzenia?
Męczliwość oczu i niewyraźne, zamazane widzenie
Osoby po udarze zazwyczaj męczą się szybciej, niż osoby zdrowe. Tak samo jak męczą się mięśnie lub umysł, tak samo męczliwość może dotyczyć wzroku. Wzrok może się szczególnie męczyć podczas czytania, oglądania telewizji lub korzystania z komputera. Lekarstwem na to jest po prostu odpoczynek.
Często okazuje się, że okulary, które chory nosił przed udarem teraz są niedobre. Dobieranie okularów w pierwszym okresie po udarze może nie być najlepszym pomysłem, ponieważ problemy z widzeniem mogą być płynne – zależą od pory dnia i poziomu zmęczenia i często w krótkim czasie ulegają samoczynnej poprawie.
Zawężenie pola widzenia
Całkowita utrata widzenia w jednym lub obu oczach jest rzadka, za to często występuje utrata widzenia w połowie każdego oka. Takie schorzenie nazywa się niedowidzeniem połowiczym (hemianopsja). Może również wystąpić utrata widzenia w jednej czwartej każdego oka (tzw. widzenie kwadrantowe lub kwadrantopia). Ubytki w polu widzenia, które przyjmują postać nieregularnych plam nazywa się skotomą.
Niedowidzenie połowicze początkowo utrudnia poruszanie się i orientację w przestrzeni. Mogą pojawiać się upadki, obijanie się o meble, niezauważanie przedmiotów. Czytanie może zacząć sprawiać problemy, ponieważ część tekstu jest niewidoczna. Osoba w dobrej kondycji psychofizycznej dość szybko uczy się kompensować braki w polu widzenia poprzez ruchy głowy. Tego typu problemy można objąć terapią domową, ćwicząc razem z osobą chorą spoglądanie na przedmioty lub czytanie patrząc pod różnym kątem.
Podwójne widzenie
To, na co patrzymy jest przesyłane z oczu do obu półkul mózgu. Z pnia mózgu wychodzą nerwy wzrokowe, które odpowiadają za ruchy gałek ocznych. Zaburzenie pracy tej okolicy może skutkować podwójnym widzeniem i złą koordynacją pracy obu oczu. Efektem są m. in. problemy z oceną odległości, trudności z chwytaniem przedmiotów (ostrożnie z gorącymi napojami!), mdłości, niedomykanie lub opadanie powieki. Okulista może zalecić specjalne okulary lub zasłonięcie jednego oka. Tego typu zaburzenia często ulegają samoistnej poprawie.
Inne problemy poznawcze, np. zespół zaniedbywania stronnego lub agnozje są zaburzeniami wyższego rzędu – nie są wynikiem nieprawidłowego widzenia i będą opisane w osobnym artykule.
Jak radzić sobie z zaburzeniami widzenia w warunkach domowych?
- Niedomykająca się powieka wymaga zazwyczaj zasłaniania oka i nawilżania kroplami.
- Podwójne widzenie można korygować specjalnymi okularami lub zasłanianiem oka.
- Ćwiczenia spostrzegania można wykonywać przy okazji domowych czynności. Rozkładanie sztućców, wyjmowanie zakupów, sortowanie prania, robienie porządków, czytanie – to wszystko może być pożytecznym ćwiczeniem pola widzenia. W przypadku trudności z rozpoznawaniem przedmiotów wzrokiem, zmysł dotyku dostarcza dodatkowych informacji.
- Podczas czytania warto posługiwać się wskaźnikiem (np. ołówkiem), którym wodzi się wzdłuż linii. Również podczas przeszukiwania pola widzenia (np. szukania czegoś wśród innych przedmiotów) warto pomagać sobie ręką, która pomaga równomiernie przesuwać wzrok.