Udar pnia mózgu, senność po udarze, nawyki żywieniowe

Dzisiaj zamiast kolejnego artykułu na temat neuropsychologii postanowiłam zamieścić moją odpowiedź na list od Czytelniczki. Być może te słowa także dla innych będą pomocą.

Moja babcia (84 lata) prawie 10 dni temu miała udar. Teraz jest już w domu. Babcia miała udar pnia mózgu, podobno jeden z gorszych. W tej chwili z babcią jest wszystko dobrze, nie ma paraliżu, sama chodzi, je. Jak przed udarem. Jedno co mnie zaczyna martwić (od 2 dni jest w domu) bardzo dużo śpi. Łatwo poznać kiedy ma ochotę na drzemkę, mruży oczy, zaczyna niewyraźnie mówić, wcześniej tego nie miała. Moja babunia ma cukrzycę i miażdżycę, ma również nadwagę. Sama diety nie zmieni, zawsze mówi  “Na coś trzeba umrzeć” Jak można jej pomóc? I dlaczego tyle śpi?

Udar pnia mózgu to rzeczywiście bardzo groźna sytuacja. W pniu mózgu umiejscowione są ośrodki odpowiedzialne m.in. za oddychanie i bicie serca. Dlatego każdy udar pnia mózgu zagraża życiu pacjenta. Cieszę się, że wszystko zmierza ku dobremu.

Widzę dwa możliwe powody nadmiernej senności:

1. Polecam artykuł o nadmiernej męczliwości po udarze. To właśnie męczliwość może być przyczyną ogromnej senności. Babcia ma 84 lata i jest dopiero 10 dni po udarze, dwa dni od wyjścia ze szpitala –  ma prawo czuć się bardziej zmęczona. Mimo że Babcia nie ma żadnych widocznych deficytów, to jednak jej mózg wykonuje większą pracę niż mózg osoby zdrowej. Udar się dokonał, a więc jakaś część mózgu została bezpowrotnie uszkodzona. Impulsy nerwowe, które płynęły ustaloną trasą teraz napotkały na ‘objazd’ – muszą ominąć chore miejsce, a mimo to dotrzeć do celu. Również krążenie krwi w mózgu może przebiegać teraz trochę inaczej. Organizm Babci musi to sobie na nowo poukładać i przeorganizować. Dlatego póki co radziłabym patrzeć bez niepokoju na nadmierną senność Babci. Proszę notować orientacyjną ilość snu na dobę i sprawdzać, czy z tygodnia na tydzień następuje poprawa. Proszę również zapytać Babcię, jak czuje się z tą sennością – czy jest zmęczona cały czas, czy codzienne czynności są męczące, czy senność pojawia się i znika. Na kilka tygodni proszę uzbroić się w cierpliwość i wyrozumiałość – po udarze nawet tak proste czynności jak rozmowa z rodziną potrafią męczyć.

2. Istnieje też możliwość, że senność jest wynikiem uszkodzenia pnia mózgu. W pniu mózgu znajdują się ośrodki odpowiadajace za regulację cyklu snu i czuwania. Zaburzenie tej regulacji może powodować zarówno bezsenność jak i nadmierną senność. Nadmierna senność w terminologii medycznej definiowana jest jako hipersomnia (hipersomnia po udarze pnia mózgu). Poudarowa hipersomnia dotyka około 20% pacjentów.

babcia - Udar pnia mózgu, senność po udarze, nawyki żywieniowe
© Aldaron / stock.xchng

Na razie trudno określić, czy problemy Babci wynikają z punktu pierwszego, czy drugiego. Proszę przez pierwszy miesiąc pozwolić Babci na odpoczynek. Jeżeli nic się nie zmieni, to powiedzieć o tych problemach podczas najbliższej wizyty lekarskiej, być może możliwe jest jakieś wspomaganie farmakologiczne, a może nadmierna senność ma związek nie tyle z udarem, co z cukrzycą?

Tak czy inaczej – zbyt długie przebywanie w łóżku nie jest korzystne dla osób w podeszłym wieku. Leżenie w łóżku powoduje wiotczenie mięśni, co prowadzi do zmniejszonej wydolności fizycznej, powoduje skurcze i bóle mięśniowe, zwiększa niebezpieczeństwo infekcji przeradzających się w zapalenie płuc, zwiększa łamliwość kości (osteoporoza), zaburza pracę przewodu pokarmowego i wydalniczego… Długo można by wyliczać. Zasada jest jedna: Starsze osoby zachowujące aktywność są zdrowsze i żyją dłużej.

Ze swojej strony – psychologicznej, proponowałabym próbę uporządkowania rytmu dnia, np. wydzielenie 1-2 stałych pór w ciągu dnia na drzemkę, sen nocny niech będzie tak długi, jak Babcia sobie życzy, ale w ustalonych godzinach. Np. budzik ustawiony na 8.00 rano – jeżeli Babcia czuje się zmęczona, to niech kładzie się spać o 20.00, ale o 8.00 musi wstać. Tak samo drzemka w ciągu dnia – o ustalonej porze i z budzikiem (albo życzliwą osobą budzącą). Oczywiście podane godziny są orientacyjne, to Państwo najlepiej znają rytm dnia swojej rodziny, więc godziny proszę dostosować do siebie.

Kolejna sprawa, to nawyki żywieniowe:

Cukrzyca, miażdżyca, nadwaga to oczywiście czynniki ryzyka wystąpienia udaru mózgu. Myślę, że rozmawiali państwo z lekarzami i stąd troska o nawyki żywieniowe Babci.

Nie dziwię się Babci, że nie chce rezygnować z tego, co lubi, nie dziwię się innym, że chcą Babci dogadzać – zwłaszcza po okresie marnego żywienia szpitalnego. Obawiam się, że jedyne rozwiązanie, to zwiększenie ilości zdrowego jedzenia w diecie dla całej rodziny (zakładam, że wszyscy Państwo mieszkają razem i posiłki są przygotowywane razem dla wszystkich). Gdy żołądek zapcha się dietetycznym jedzeniem, to mniej miejsca zostaje na to, co niezdrowe, poza tym poprawia się trawienie, więc nawet tłuste, niezdrowe rzeczy mniej obciążają układ pokarmowy. A jak wszyscy jedzą to samo, to łatwiej się do tego przekonać.

Argumenty typu: “Na coś trzeba umrzeć” słyszałam wielokrotnie. Często odpowiadam: “Ale nie na udar!” Osoby starsze mają to do siebie, że myśl o śmierci ich nie przeraża. Nie boją się śmierci, ale często boją się niepełnosprawności, zależności od innych, tego, że będą ciężarem. I tu można wytłumaczyć, że złe nawyki żywieniowe, a co za tym idzie miażdżyca i ryzyko kolejnego udaru mogą skończyć się nie śmiercią, ale paraliżem, zupełną niepełnosprawnością, niemożliwością mówienia, decydowania o sobie i całkowitą zależnością od innych. Drastyczna to metoda, ale niekiedy działa.

Muszą Państwo także wiedzieć, że po wystąpieniu pierwszego udaru ryzyko wystąpienia kolejnego jest ogromne – w ciągu pierwszego roku od zachorowania kolejnemu udarowi ulega około 10% pacjentów, w ciągu pięciu lat ponowny udar przejdzie mniej więcej połowa chorych. Dlatego zalecenia dotyczące dbania o zdrowie nie są ‘musztardą po obiedzie’. Zalecenia zdrowego trybu życia nie są sztuką dla sztuki, ale mają doprowadzić do obniżenia poziomu cholesterolu, zmniejszenia wagi ciała i zmniejszenia ryzyka wystąpienia kolejnego udaru mózgu.

 

Podsumowując:

  • Proszę spróbować wrócić do ustalonego planu dnia, ze zwiększoną ilością czasu przeznaczonego na odpoczynek. To może nie udać się od razu, cierpliwości.
  • Proszę informować lekarza o wszystkich niepokojących objawach, także tych, które nie dotyczą bezpośrednio udaru, ale są związane z innymi chorobami.
  • Proszę zmieniać sposób żywienia całej rodziny. Nawyki osób starszych są trudne do ruszenia, proszę wprowadzać drobne zmiany (np. więcej sałatki niż zwykle, mniejsza porcja mięsa niż zwykle, mniejsze posiłki, ale częstsze, itd.)