Konfabulacja jest zaburzeniem pamięci, na skutek którego w pamięci pacjenta pojawiają się nieprawdziwe wspomnienia. Osoby konfabulujące w odpowiedzi na pytania o bliższą lub dalszą przeszłość przytaczają fakty nigdy nie zaistniałe lub takie, które miały miejsce w rzeczywistości, ale wydarzyły się w innym miejscu i czasie. Nierzadko konfabulacje są zlepkiem prawdziwych wspomnień, fragmentów zasłyszanych informacji i wytworów wyobraźni.
Konfabulacje mogą występować w przypadkach amnezji w przebiegu różnych zaburzeń, np. pęknięcia tętniaka tętnicy łączącej przedniej, udaru uszkadzającego podstawne części płatów czołowych, choroby Korsakowa, niedotlenienia mózgu. Ich występowanie wiąże się z uszkodzeniem płatów czołowych. Konfabulacje mogą współwystępować z innymi zaburzeniami pamięci lub mogą być samodzielnym objawem.
Koniecznie należy pamiętać, że konfabulacje są wynikiem uszkodzenia mózgu, a nie objawem złej woli pacjenta. Osoba chora nie zmyśla, lecz szczerze wierzy, że to, co mówi jest prawdą.
Aby lepiej zrozumieć mechanizm konfabulacji, przypomnijmy sobie jakie figle płata nasz mózg w czasie snu. Śnimy jakąś typową scenkę rodzinną – jest dom, są dzieci, szczeka pies, a my się denerwujemy, bo hałasy przeszkadzają nam uczyć się do matury. Robimy rodzinie awanturę i budzimy się, wciąż jeszcze ze złością. Cała historia wydaje się tak realna, jeszcze przez minutę po przebudzeniu jesteśmy przekonani, że to, o czym śniliśmy, dzieje się tu i teraz. Po chwili przychodzi opamiętanie: “Zaraz zaraz, w tym domu ze snu mieszkaliśmy dawno temu, nie mieliśmy wtedy jeszcze dzieci, nie było psa, tylko koty, a maturę zdałem już dawno temu. Bez sensu, to nie tak było. To nie mogło się zdarzyć”. W momencie, gdy to mówimy, wykorzystujemy naszą zdolność do krytycznego myślenia i do monitorowania naszych wypowiedzi. Mózg osoby konfabulującej nie jest zdolny do takiego działania. Stąd osoba chora może upierać się, że właśnie spieszy się na pociąg i wyjeżdża do rodziny do Szwecji, ale za pół godziny wraca, ponieważ jest umówiona do fryzjera i nie widzieć w tym żadnej sprzeczności.
Konfabulacje najczęściej występują na początku choroby i często ustępują wraz z upływem czasu. Jeżeli skłonności do konfabulowania utrzymują się, terapia skupia się na nauce korzystania z zewnętrznych pomocy (np. kalendarza) w celu ustalenia chronologii realnych zdarzeń. Celem terapii jest uświadomienie pacjentowi, że zdarzają mu się błędy w myśleniu. Wyrobienie nawyku ciągłego pytania siebie “Czy to mogło się zdarzyć?” może prowadzić do korekty wielu błędnych przekonań.
Zobacz także:
Zaburzenia pamięci po udarze mózgu
Zaburzenia pamięci w praktyce
Uczenie się bez błędów
Uszkodzenie płatów czołowych (1)