Problemy psychologiczne po udarze

problemy psychologiczne po udarze - Problemy psychologiczne po udarze

Zmiany emocjonalne po udarze mogą być spowodowane czynnikami fizycznymi albo psychologicznymi. Zmiany te wyglądają różnie, w zależności od miejsca uszkodzenia mózgu.  Pacjenci po uszkodzeniu lewej półkuli mózgu są bardziej narażeni na depresję niż osoby po uszkodzeniu prawostronnym. Z kolei uszkodzenie prawej półkuli mózgu może być przyczyną zachowań impulsywnych, pozbawionych kontroli, uważanych za nieadekwatne. Również zmiany życiowe związane z udarem, m.in. nagła, radykalna zmiana trybu życia, utrata zdrowia, pracy, niezależności, problemy finansowe, mogą wpływać negatywnie na stan emocjonalny chorego.

Jakie reakcje emocjonalne mogą się pojawić?

Po udarze może wystąpić frustracja, niedowierzanie, złość, niepokój, lęk, smutek lub depresja. Proste zadania mogą okazać się niewykonalne, ze względu na ogólne uczucie zagubienia i rozbicia. Poczucie bezradności i zależność od innych rzutuje na pewność siebie i poczucie własnej wartości. Zaburzona lub utracona zdolność komunikowania się może wywołać silne poczucie izolacji i lęku w sytuacjach społecznych. Naturalną reakcją jest również obawa o przyszłość, zwłaszcza gdy proces zdrowienia postępuje powoli i w sposób inny od oczekiwanego.

Skąd się bierze depresja i ból po stracie?

Są dwa powody pojawienia się depresji. Po pierwsze, depresja może być wynikiem fizycznego uszkodzenia mózgu, zwłaszcza po uszkodzeniu lewostronnym. Ponadto osoby z uszkodzeniem przedniej części mózgu są bardziej narażone na depresję niż osoby z uszkodzeniem tylnej części mózgu.

Drugi powód depresji (który tak naprawdę jest zbiorem bardzo wielu powodów), to niezwykle trudna sytuacja życiowa w jakiej znajduje się chory. Szczególnie trudnym okresem jest pierwszy rok od momentu powrotu ze szpitala do domu. W tym czasie chory doświadcza bolesnego zderzenia z rzeczywistością. Pacjent często wraca do domu z nadzieją, że teraz wszystko będzie jak dawniej, a utracona sprawność powróci w ciągu kilku miesięcy. Niestety, często okazuje się, że pomimo najlepszych chęci proces rehabilitacji nie usprawnia chorego na tyle, na ile oczekiwał. W tym okresie problemy psychologiczne, które występowały w przeszłości (np. depresja lub uzależnienia), mogą pojawić się na nowo. Wraz ze wzrastającą świadomością dotyczącą tego, jak skutki udaru mogą utrudniać życie, mogą pojawić się uczucia rozpaczy, bezradności i bezwartościowości.

Wiele osób po udarze mózgu doświadcza zmiany w sposobie postrzegania siebie, zmienia się także ich pozycja w rodzinie. Doświadczają utraty niezależności, utraty pracy, celów i aspiracji. Pogodzenie się ze stratą jest bardzo trudne i zajmuje dużo czasu. Proces przechodzenia przez ten stan może przypominać przeżywanie żałoby, tak jak po śmierci kogoś bliskiego. Objawy żałoby i depresji mogą pojawić się zarówno u osoby chorej, jak u jej bliskich.

Jakie są objawy klinicznej depresji?

Depresja może objawiać się poprzez następujące problemy:

  •  poczucie smutku i bezradności
  •  rozdrażnienie
  •  utrata zainteresowań
  •  zwiększona męczliwość
  •  zmiany dotyczące jedzenia i spania
  •  trudności w zebraniu myśli

Co to jest chwiejność (labilność) emocjonalna?

Utrata kontroli nad emocjami w wyniku udaru mózgu nazywa się chwiejnością (labilnością) emocjonalną. Może się ona pojawić w ciągu sześciu miesięcy od udaru. Reakcje emocjonalne mogą być nadmierne, nieprzewidywalne i niekiedy nieadekwatne do sytuacji (np. nagłe wybuchy płaczu, śmiechu lub złości). Taka chwiejność emocjonalna jest dużym, źródłem stresu dla pacjenta i jego rodziny. W miarę jak postępuje proces zdrowienia, emocje ulegają wyciszeniu.

Dla rodziny chorego bardzo ważne jest zrozumienie, że nieadekwatne reakcje emocjonalne są wynikiem udaru i są niezależne od chęci chorego. Nie pokazują one prawdziwego stanu emocjonalnego pacjenta, ani nie są wyrazem jego złej woli. Również osoba chora powinna zdawać sobie sprawę z tego, że utrata kontroli emocjonalnej jest przejściowa i jest częstym zjawiskiem wśród osób z uszkodzeniami mózgu. W miarę upływu czasu chorzy powracają do reakcji emocjonalnych typowych dla nich.

Jak można pomóc choremu?

Bardzo ważne jest wsparcie rodziny i przyjaciół. Pomaga ono utrzymać motywację i daje nadzieję na przyszłość, zwłaszcza gdy proces zdrowienia jest powolny. W rehabilitacji bardzo ważne jest podkreślanie postępów, nawet tych niewielkich. Wzmacnia to wiarę pacjenta w dalsze możliwości poprawy i zachęca do dalszej pracy. Ustalanie celów, zachęcanie do samodzielnej aktywności i przekazywanie kontroli, pomaga pacjentowi odzyskać poczucie własnej wartości i podnosi samoocenę. Niezwykle istotna dla chorego i jego rodziny jest także możliwość swobodnego porozmawiania we własnym gronie o wpływie udaru na życie całej rodziny.

Czy potrzebne jest leczenie?

O tym, czy długotrwałe problemy psychologiczne po udarze mogą być dodatkowo leczone, decyduje lekarz. Dlatego przy okazji wizyt lekarskich należy zgłaszać wszystkie niepokojące objawy psychiczne. Leczenie, w zależności od potrzeb, może polegać na psychoterapii, wspomaganiu farmakologicznym lub stosowaniu obu tych środków jednocześnie.

Zobacz także: