Udar płata czołowego może swym zasięgiem obejmować grzbietowo-boczną powierzchnię kory mózgowej.
Grzbietowo-boczna część płatów czołowych odpowiada za funkcje wykonawcze, planowanie i stosowanie strategii. Osoby, u których doszło do uszkodzenia tej okolicy są apatyczne, jakby pozbawione woli życia, gubią się podczas wykonywania wieloetapowych czynności. Jeżeli uszkodzeniu uległa lewa półkula – widoczne są deficyty w zakresie pamięci słownej, a jeżeli uszkodzenie obejmuje prawy płat czołowy, wspomnianym zaburzeniom towarzyszą trudności w przetwarzaniu informacji przestrzennych.
Zespół grzbietowo-boczny to najczęściej występujący typ uszkodzenia płatów czołowych występujący m.in. przy zamkniętych urazach mózgu (np. w wyniku wypadku samochodowego).
Dominujące objawy:
- Ogólne spowolnienie
- Apatia
- Zanik inicjatywy
- Brak planowania
- Nieumiejętność podejmowania decyzji
- Obniżenie nastroju
- Zanik zainteresowań
- Utrata uczuć społecznych
- Znaczne ograniczenie wypowiedzi spontanicznych
- Nieumiejętność uczenia się na własnych błędach
- Niemożność skupienia się na wykonywanej pracy
- Podatność na rozproszenia
Skutki uszkodzenia są subtelne, wobec czego łatwo je przeoczyć. Dysfunkcja tej okolicy mózgu stanowi poważną przeszkodę dla skutecznej rehabilitacji.
Powyższym problemom towarzyszy brak wyraźnych objawów neurologicznych, więc tacy chorzy są dość szybko wypisywani ze szpitala do domu, bez wskazań do dalszej rehabilitacji. W warunkach szpitalnych pacjenci ci radzą sobie całkiem dobrze – spełniają dawane im polecenia, poddają się procedurom, a ponieważ sami nie muszą nic planować ani kontrolować (ponieważ planuje za nich personel), ich deficyty są niezauważalne.
Po powrocie do domu zaczynają się trudności. Nagle okazuje się, że chorzy, choć pozornie wyszli z udaru prawie bez szwanku, nie potrafią sami zorganizować swojego życia. Nie podejmują działań z własnej inicjatywy, porzucają swoje zamiary z błahych powodów. Działają na zasadzie odruchów, a nie przemyślanych, zaplanowanych czynności. Choć doskonale wiedzą, co powinni robić, potrafią powtórzyć instrukcję, nie są w stanie wykonać polecenia. Znacznie utrudnia to rehabilitację i funkcjonowanie w warunkach domowych.
Co może pomóc takim osobom:
- Wykonywanie jednej czynności na raz
- Szczegółowe zapisywanie działań i wykonywanie ich według listy
- Rozbijanie dużych zadań na niewielkie kroki
- Stawianie sobie realistycznych celów
- Wypracowanie stałego harmonogramu dnia i niezmiennych nawyków
- Uporządkowanie przestrzeni według potrzeb
We wprowadzeniu powyższych zmian w życie chorego niezbędna jest stała i cierpliwa pomoc ze strony osób bliskich. Rodzina pacjenta musi dostosować swój sposób funkcjonowania do nowych warunków. Czy to oznacza, że zawsze muszą porzucić stare nawyki? Na szczęście często okazuje się, że pacjent dobrze funkcjonuje w dobrze mu znanej dynamice rodzinnych relacji, a pewne niezbędne uporządkowanie rytmu dnia wpływa korzystnie nie tylko na chorego, ale też na całą rodzinę.
Przeczytaj także:
Uszkodzenie płatów czołowych (1) – informacje ogólne
Uszkodzenie płata czołowego (3) – Zespół przypodstawny (nadoczodołowy)