Płaty czołowe to największa i najbardziej zróżnicowana część mózgu. Uszkodzenie płatów czołowych w wyniku udaru lub urazu może zaburzać funkcje językowe, pamięciowe, emocjonalne i wykonawcze. Zespół zaburzeń po uszkodzeniu płatów czołowych nazywa się często zespołem czołowym lub zespołem płata czołowego. W kontekście uszkodzenia płata czołowego mówi się najczęściej o zaburzeniu funkcji wykonawczych, czyli zachowań związanych z rozumowaniem, planowaniem, samokontrolą i rozwiązywaniem problemów.
Najczęściej spotykane konsekwencje uszkodzenia jednego lub obu płatów czołowych to między innymi:
- Afazja ruchowa
- Nieumiejętność rozpoczęcia działania, brak napędu, utrata zainteresowań, adynamia, apatia
- Zmniejszenie niepokoju i troski o przyszłość
- Impulsywność
- Podatność na rozproszenia, podążanie za przypadkowymi bodźcami
- Brak inicjatywy i spontaniczności
- Skłonność do dowcipkowania, wesołkowatość
- Upośledzenie pamięci świeżej
- Zaburzenia uwagi i koncentracji
- Utrata zdolności myślenia w kategoriach abstrakcyjnych
- Niezdolność planowania i realizowania działań zgodnie z planem, trudności w planowaniu i wykonywaniu działań w określonej kolejności i określonym czasie
- Nie branie pod uwagę konsekwencji własnych działań
- Sztywność myślenia i działania
- Tendencja do perseweracji – powtarzanie słów lub zachowań, niemożność ich zatrzymania
- Echolalia lub echopraksja – powtarzanie po kimś słów, zdań lub gestów (np. powtarzanie pytania zamiast odpowiadania na nie)
- Anozognozja – brak świadomości występujących problemów, zaprzeczanie chorobie
Występowanie bądź brak wymienionych wyżej objawów zależy od głębokości urazu i miejsca uszkodzenia. Innego typu zaburzenia dominują przy uszkodzeniu części grzbietowo-bocznej płatów czołowych (częstym w udarze mózgu lub zamkniętym urazie mózgu po wypadku), a jeszcze inne przy uszkodzeniu części przypodstawnych (nadoczodołowych) lub części przyśrodkowych (które są zazwyczaj konsekwencją pęknięcia tętniaka). Zatem zespół czołowy to nie jednolity zbiór objawów, ale raczej powinno się mówić o kilku zespołach czołowych, w zależności od miejsca uszkodzenia mózgu.
W następnych artykułach opiszę bardziej szczegółowo poszczególne objawy uszkodzenia płatów czołowych w zależności od miejsca uszkodzenia.
Zobacz także:
Uszkodzenie płatów czołowych (2) – Zespół grzbietowo-boczny
Uszkodzenie płata czołowego (3) – Zespół przypodstawny (nadoczodołowy)