Co to jest afazja?
Co to jest afazja?
U większości osób afazja występuje po uszkodzeniu obszarów językowych w lewej półkuli mózgu. U osób leworęcznych afazja może się pojawić po uszkodzeniu prawej strony, choć nie zdarza się to często.
Skąd się bierze afazja?
Afazja jest spowodowana uszkodzeniem jednego lub więcej obszarów językowych w mózgu. Zaburzenia mowy zazwyczaj pojawiają się nagle i mogą być pierwszą oznaką udaru, wylewu lub urazu mózgu. W rzadszych przypadkach afazja nie pojawia się od razu, ale powoli narasta, np. w przypadku chorób degeneracyjnych lub powiększającego się guza mózgu.
Jakie są rodzaje afazji?
Wyróżnia się wiele typów afazji; powstało wiele klasyfikacji, które dzielą afazję w zależności od miejsca uszkodzenia, głębokości i występujących objawów. Przeciętny pacjent i jego rodzina zazwyczaj nie potrzebują definicji naukowych i dlatego w warunkach szpitalnych zazwyczaj mówi się o trzech lub czterech głównych typach afazji:
-
Afazja Broca
(inne nazwy: afazja ruchowa, motoryczna, afazja Broki, agramatyzm). Osoby z afazją Broca zazwyczaj mają uszkodzenie w lewym płacie czołowym mózgu. Wypowiedzi takiej osoby bywają krótkie: mogą to być pojedyncze słowa lub krótkie zdania, które są wypowiadane z wyraźnym wysiłkiem. Pacjent z afazją Broca zazwyczaj dobrze rozumie, co się do niego mówi, wie też, co chce powiedzieć i stara się przekazać swoje myśli w krótki i precyzyjny sposób – dlatego często mówi zbitkami słów, a nie pełnymi zdaniami. Osoby cierpiące na afazję typu Broca często mają niedowład lub paraliż prawej połowy ciała (ręki i nogi), ponieważ w płacie czołowym znajdują się również obszary kontrolujące poruszanie ciałem.
-
Afazja Wernickego
(inne nazwy: afazja czuciowa, sensoryczna). Ten typ afazji wiąże się z uszkodzeniem lewego płata skroniowego. Mowa osoby chorej zazwyczaj jest płynna, ale pozbawiona treści – może zawierać zniekształcone, a nawet nieistniejące słowa. Taki typ mowy często określa się mianem sałatki słownej lub żargonu afatycznego. Towarzyszą temu zaburzenia rozumienia – pacjent może nie rozumieć, co się do niego mówi, często nie ma też świadomości, że sam mówi niezrozumiale. Osoby z afazją Wernickego mogą być całkowicie sprawne ruchowo, ponieważ w płacie skroniowym nie ma ośrodków odpowiedzialnych za ruch.
-
Afazja całkowita (globalna)
W sytuacji, gdy uszkodzona została duża część mózgu, obejmująca i płat czołowy i płat skroniowy, zaburzeniu ulega zarówno zdolność rozumienia, jak i mówienia. Osoba chora może nie rozumieć nawet najprostszych poleceń, a także nie jest w stanie nic powiedzieć, poza kilkoma wyrazami.
-
Afazja mieszana
O afazji mieszanej mówimy, gdy w mowie pacjenta występują zarówno elementy afazji Broca, jak i afazji Wernickego i żaden z tych typów nie dominuje.
Na czym polega terapia afazji?
- przywrócenie utraconych zdolności,
- wykorzystanie zachowanych umiejętności do efektywnego porozumiewania się.
Ćwiczenia dotyczą różnych technik komunikacji. Na przykład jeżeli pacjent nie mówi, ale rozpoznaje napisane słowa lub obrazki, można przygotować podręczny słownik-komunikator. Przy jego pomocy chory może wskazywać swoje potrzeby. Przy stworzeniu tego typu pomocy potrzebna jest współpraca między terapeutą, pacjentem, a jego rodziną. Zadaniem terapeuty jest również pomoc rodzinie w wypracowaniu najlepszych technik porozumiewania się. Neuropsycholog lub logopeda powinien także proponować ćwiczenia, które chory może wykonywać w warunkach domowych.