Uszkodzenie płata czołowego (3) – Zespół przypodstawny (nadoczodołowy)

Uszkodzenie płata czołowego po wypadku

Zespół czołowy z części nadoczodołowej (zespół przypodstawny, zespół oczodołowy, zespół oczodołowo-czołowy, łac. syndroma baseofrontale, ang. orbitofrontal syndrome)

Jest to kolejny rodzaj zespołu płata czołowego, powstający na skutek uszkodzenia podstawnej i podstawno-przyśrodkowej części kory czołowej. Najczęstszą przyczyną takiego uszkodzenia nie jest udar mózgu, ale uraz, uszkodzenie mózgu na skutek np. wypadku komunikacyjnego. W takim wypadku uszkodzenie najczęściej obejmuje oba płaty czołowe. Często pierwszym zauważalnym objawem uszkodzenia tej części płatów czołowych jest utrata węchu, czyli tzw. anosmia. Cała reszta zaburzeń, dla rodziny często widoczna na pierwszy rzut oka, musi być oceniona przez neuropsychologa.

Wśród objawów neuropsychologicznych dominują zaburzenia osobowości i zachowania. Pacjent najczęściej jest pobudzony i łatwo popada w skrajne stany – od euforii do rozdrażnienia. Łatwo się rozprasza, ciężko mu skupić uwagę na jednym zadaniu.

Dominujące problemy można opisać w następujących obszarach:
Emocje i osobowość:
  • Znaczne pobudzenie chorego – od euforii do rozdrażnienia.
  • Labilność (zmienność) nastrojów – płynne przechodzenie od płaczu do śmiechu.
  • Niedostosowany afekt – chory śmieje się w sytuacji smutnej (np. na pogrzebie), płacze w wesołej.
  • Drażliwość, wybuchowość.
  • Beztroska, brak świadomości własnych deficytów, nieumiejętność przewidywania konsekwencji własnych działań.
  • Niekiedy zwiększony poziom lęku.

Uleganie instynktom:
Tzw. rozhamowanie, mogące się objawiać poprzez:

  • Skłonność do sprośnych żartów i niestosownych zachowań.
  • Wzmożoną żarłoczność.
  • Rozhamowanie seksualne.
  • Zwiększone ryzyko popadania w nałogi.
Funkcjonowanie językowe:
  • Wielomóstwo. Chory mówi dużo i szybko, lecz w jego wypowiedzi brak jest organizacji. Ponieważ wszystko go rozprasza, łatwo ulega skojarzeniom i często popada w dygresje. W rezultacie swoją wypowiedź wkleja niepowiązane informacje.
  • Skłonność do konfabulacji.

Pacjent z zespołem czołowym pod względem intelektualnym może prezentować zupełnie normalny poziom, choć częściej funkcjonowanie poznawcze jest zakłócone przez wymienione wcześniej zaburzenia zachowania – uleganie rozproszeniom, nieumiejętność korzystania z podpowiedzi, osłabiony krytycyzm.

Życie pod jednym dachem z takim chorym jest niezwykle trudne. Osoba, która do tej pory była bliska, teraz może wydawać się obca, odrażająca, wulgarna i nieczuła, pozbawiona uczuć wyższych i zainteresowań. Na szczęście wraz z upływem czasu wiele objawów obserwowanych po udarze lub urazie głowy znika lub ulega osłabieniu.

Przeczytaj także:

Uszkodzenie płatów czołowych (1) – Informacje ogólne

Uszkodzenie płatów czołowych (2) – Zespół grzbietowo-boczny