Do bliskich osób z zaburzeniami pamięci

Wiele godzin przegadałam z panią Edytą o tym, jak ciężko się żyje z zaburzeniami, których nie widać na pierwszy rzut oka. Młoda, zadbana, sympatyczna i sprawna ruchowo kobieta – kto by przypuszczał, że ma poważne problemy z pamięcią. Obcy jej nie wierzą. Rodzina, mocno już zmęczona, mówi: “Mogłabyś się bardziej starać”. Mąż – heros, nie traci nadziei, że sprawność umysłowa wróci i wciąż motywuje, ciągle szuka nowych możliwości terapii i zamienia się w osobistego trenera. “Ciężko to czasem odróżnić – czy mąż nie akceptuje mojej choroby, czy nie akceptuje mnie, bo się zmieniłam? Zrobiłam się bardzo przewrażliwiona na tym punkcie”. – mówi pani Edyta.

Słuchałam, notowałam, dopytywałam. W ten sposób powstał dekalog dla bliskich osób z zaburzeniami pamięci.

Czytaj dalej Do bliskich osób z zaburzeniami pamięci

Ćwiczenia oczu i wzroku po udarze

Niektóre osoby po udarze obejmującym płaty potyliczne lub ciemieniowe cierpią na problemy z widzeniem. Termin „zaburzenia widzenia” obejmuje różnorakie problemy oczne, do których zaliczają się m.in. podwójne widzenie, rozmazany wzrok, hemianopsja (widzenie połowicze, ubytki w polu widzenia), problemy z przeszukiwaniem wzrokowym i koncentrowaniem wzroku.
Czytaj dalej Ćwiczenia oczu i wzroku po udarze

Anomia – zapominanie słów

Anomia to zaburzenie nazywania. Może być to pojedynczy objaw lub jeden z elementów afazji. Problemy z doborem słów to główny objaw afazji amnestycznej.

Osoba chora (najczęściej po udarze lub innym uszkodzeniu mózgu) wie, co chce powiedzieć, ale nie może znaleźć właściwego słowa. Zamiast tego może używać słów-wypełniaczy, które uzupełniają luki, wydłużają wypowiedź i dają czas na przypomnienie sobie brakującego wyrażenia.

Przykładowe zdanie może brzmieć: “Poszłam na spacer do tego tam, jak to się nazywa, zielonego, jak las, tylko nie aż tak, zielonego z ławeczkami… do parku, tak, do parku”. Inny przykład wypowiedzi osoby z anomią zamieściłam w artykule “Mowa spontaniczna w różnych typach afazji”.

Taka konwersacja może być dość wyczerpująca, zarówno dla osoby z anomią, jak i dla rozmówcy.
Aby rozmowa przebiegała w spokojnej, wspierającej atmosferze, warto trzymać się kilku zasad.
Czytaj dalej Anomia – zapominanie słów

Ćwiczenie mózgu – układanki

Oto kolejny artykuł z serii “Jak wykorzystywać ogólnodostępne przedmioty do terapii neuropsychologicznej lub logopedycznej”. Dziś będzie o układankach. Układanki dla osób po udarze to doskonałe narzędzie do ćwiczenia funkcji poznawczych. Na przykładzie tangramu – popularnej chińskiej układanki, pokażę, w jaki sposób można stymulować mózg. O tym, czym są tangramy, można poczytać w Wikipedii. W skrócie – jest to siedem figur geometrycznych wyciętych z kwadratu, z których można układać niezliczone wzory.


Co jest potrzebne?

Tangramy. Szukamy ich w pokojach dziecięcych, udajemy się do sklepu z układankami albo kupujemy w internecie. Lub – najzwyczajniej w świecie – wycinamy je z grubszego papieru lub tektury.

Jakie funkcje poznawcze w ten sposób ćwiczymy?

Całe mnóstwo. Najczęściej – funkcje wzrokowo-przestrzenne, funkcje wykonawcze (planowanie, inicjowanie i monitorowanie działań), myślenie. Wykonanie tych działań wymaga również utrzymania odpowiedniego poziomu uwagi. Ja lubię dodawać jeszcze element pamięciowy.

Jak wykorzystywać tangramy w terapii funkcji poznawczych?

Podstawowy wariant ćwiczenia polega na pokazaniu pacjentowi wzoru i poproszeniu o ułożenie go z klocków. Wbrew pozorom jest to dosyć trudne. Można również najpierw samemu ułożyć wzór tangramu, pokazać go choremu, poprosić o zapamiętanie, a następnie rozsypać trójkąty i poprosić o ponowne ułożenie. W ten sposób jest nieco prościej. Czytaj dalej Ćwiczenie mózgu – układanki

Zaburzenia motywacji: apatia, abulia, adynamia, mutyzm akinetyczny – wyjaśnienie pojęć

Jednym ze skutków uszkodzenia płatów czołowych w wyniku udaru lub urazu mózgu może być spowolnienie, apatia i obniżenie motywacji do działania (napędu, inicjatywy). Możemy spotkać się z kilkoma zbliżonymi do siebie określeniami. Wyjaśnijmy sobie te pojęcia.

Motywacja, to według słownika języka polskiego „Zbiór czynników skłaniających do działania”. Możemy dodać, że jest to stan wewnętrzny wzbudzający chęć do osiągnięcia określonego celu. Motywacja wiąże się z inicjowaniem działań lub – inaczej mówiąc – z napędem do działania. W pewnym stopniu można te wyrażenia stosować zamiennie – brak motywacji to brak napędu, brak energii. Czytaj dalej Zaburzenia motywacji: apatia, abulia, adynamia, mutyzm akinetyczny – wyjaśnienie pojęć

Gdy chory po uszkodzeniu mózgu twierdzi, że nic mu nie jest – anozognozja

Niekiedy osoby cierpiące na zaburzenia funkcji poznawczych po udarze lub uszkodzeniu mózgu nie zdają sobie sprawy z tego, że coś im dolega. Zaprzeczają chorobie, zachowują się tak, jakby nic się nie stało. Osoba unieruchomiona może próbować wstawać z łóżka, a ktoś z zaburzeniami orientacji w terenie może chcieć wyjść z domu i wsiąść do samochodu. Wytłumaczenie choremu, że nie wolno mu pewnych rzeczy robić, jest bardzo trudne. Osoba niezdająca sobie sprawy z własnej choroby nie będzie też chciała brać leków ani uczestniczyć w terapii. Z tego powodu zaburzenie to bardzo utrudnia życie pacjentowi i jego bliskim. Czytaj dalej Gdy chory po uszkodzeniu mózgu twierdzi, że nic mu nie jest – anozognozja

Uszkodzenie płata czołowego (3) – Zespół przypodstawny (nadoczodołowy)

Zespół czołowy z części nadoczodołowej (zespół przypodstawny, zespół oczodołowy, zespół oczodołowo-czołowy, łac. syndroma baseofrontale, ang. orbitofrontal syndrome)

Jest to kolejny rodzaj zespołu płata czołowego, powstający na skutek uszkodzenia podstawnej i podstawno-przyśrodkowej części kory czołowej. Najczęstszą przyczyną takiego uszkodzenia nie jest udar mózgu, ale uraz, uszkodzenie mózgu na skutek np. wypadku komunikacyjnego. W takim wypadku uszkodzenie najczęściej obejmuje oba płaty czołowe. Często pierwszym zauważalnym objawem uszkodzenia tej części płatów czołowych jest utrata węchu, czyli tzw. anosmia. Cała reszta zaburzeń, dla rodziny często widoczna na pierwszy rzut oka, musi być oceniona przez neuropsychologa.

Wśród objawów neuropsychologicznych dominują zaburzenia osobowości i zachowania. Pacjent najczęściej jest pobudzony i łatwo popada w skrajne stany – od euforii do rozdrażnienia. Łatwo się rozprasza, ciężko mu skupić uwagę na jednym zadaniu.

Czytaj dalej Uszkodzenie płata czołowego (3) – Zespół przypodstawny (nadoczodołowy)

Proste ćwiczenie na pamięć, koncentrację uwagi i spostrzegawczość

Mam takie osobiste skrzywienie – w terapii lubię wykorzystywać zadania i sprzęty, które nie zostały specjalnie stworzone do terapii neuropsychologicznej lub logopedycznej, ale takie, które każdy ma w domu lub może je bez problemu kupić w pierwszym lepszym sklepie.

Zaczynając nowy dział zawierający propozycje ćwiczeń dla osób z zaburzeniami poznawczymi i z afazją, na pierwszy ogień wzięłam zwykłe wykreślanki, takie, które można kupić w każdym kiosku. Czytaj dalej Proste ćwiczenie na pamięć, koncentrację uwagi i spostrzegawczość

Uszkodzenie płatów czołowych (2) – Zespół grzbietowo-boczny

Udar płata czołowego może swym zasięgiem obejmować grzbietowo-boczną powierzchnię kory mózgowej.

Grzbietowo-boczna część płatów czołowych odpowiada za funkcje wykonawcze, planowanie i stosowanie strategii. Osoby, u których doszło do uszkodzenia tej okolicy są apatyczne, jakby pozbawione woli życia, gubią się podczas wykonywania wieloetapowych czynności. Jeżeli uszkodzeniu uległa lewa półkula – widoczne są deficyty w zakresie pamięci słownej, a jeżeli uszkodzenie obejmuje prawy płat czołowy, wspomnianym zaburzeniom towarzyszą trudności w przetwarzaniu informacji przestrzennych.

Zespół grzbietowo-boczny to najczęściej występujący typ uszkodzenia płatów czołowych występujący m.in. przy zamkniętych urazach mózgu (np. w wyniku wypadku samochodowego). Czytaj dalej Uszkodzenie płatów czołowych (2) – Zespół grzbietowo-boczny

Uszkodzenie płatów czołowych (1) – informacje ogólne

Płaty czołowe to największa i najbardziej zróżnicowana część mózgu. Uszkodzenie płatów czołowych w wyniku udaru lub urazu może zaburzać funkcje językowe, pamięciowe, emocjonalne i wykonawcze. Zespół zaburzeń po uszkodzeniu płatów czołowych nazywa się często zespołem czołowym lub zespołem płata czołowego. W kontekście uszkodzenia płata czołowego mówi się najczęściej o zaburzeniu funkcji wykonawczych, czyli zachowań związanych z rozumowaniem, planowaniem, samokontrolą i rozwiązywaniem problemów. Czytaj dalej Uszkodzenie płatów czołowych (1) – informacje ogólne